معرفی سایر ارکان دخیل در فرایند انتشار اوراق اجاره

خب، اگر دو قسمت گذشته را مطالعه کرده باشید، با اوراق اجاره و نحوه انتشار این اوراق آشنا شده‌اید. یک‌بار دیگر، خیلی سریع توضیح می‌دهیم که در اوراق اجـاره، یک نهاد واسط به وکالت از سرمایه‌گذاران و با پولی که از محل فروش اوراق اجاره به آنها به دست می‌آورد، دارایی موردنیاز شرکت متقاضی را خریداری کرده و به وی اجاره می‌دهد. همچنیـن اقساط اجاره‌بها که در واقع سود خریداران اوراق اجاره محسوب می‌شود، توسط نهاد واسط دریافت شـده و به سرمایه‌گـذاران پرداخت می‌کنند. در پایان دوره اجاره هم دارایی به قیمت اولیه، فروخته شده و اصل پول سرمایه‌گذاران به آنها عودت داده می‌شود. تصویر زیر، فرآینـد انتشار اوراق اجاره را به صورت ساده نمایش می‌دهد:

اما پرداخت سود اوراق اجاره در طول دوره و همچنین پرداخت اصل پول سرمایه‌گذاران در پایان دوره اجاره، چگونه تضمین می‌شود؟ اینجاست که نقش یکی دیگر از ارکان انتشار اوراق اجاره، یعنی "ضامن" مشخص می‌شود. در ادامه، قصد داریـم در‌باره ضامن، برای شما صحبت کنیم.

ضامن در فرآیند انتشار اوراق اجاره چه نقشی دارد؟

ضامن، در واقع بازپرداخت اصل سرمایـه و همچنین سود سرمایه‌گذاران در اوراق اجاره را تضمین می‌کند، به این معنا که اگر شرکت منتشرکننده اوراق اجاره، به هر دلیلی از عهده انجام تعهدات خود مبنی‌بر پرداخت سود سرمایه‌گذاران در طول دوره اجاره (که در واقع، همان مبالغ اجاره‌بهاست) و یا اصل سرمایه آنها در پایان دوره اجاره بر نیامد، ضامن متعهد است این مبالـغ را بلافاصله، به سرمایه‌گذاران پرداخت نمایـد.

براساس مقررات موجود، تنها مؤسسات و نهادهای مالی معتبر مانند بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های بیمه می‌توانند نقش ضامن را در فرآیند انتشار اوراق اجاره، ایفا کننـد، زیرا ضامن، باید بتواند به‌راحتی از عهـده تعهدات خود برآیـد.

سایر ارکان اوراق اجاره

تاکنون چهار رکن اصلی دخیل در فرایند انتشار اوراق اجاره را به شما معرفی کرده‌ایم:

1- منتشرکننده اوراق اجـاره که اصطلاحا از آن، به "بانـی" هم یاد می‌شود، مثل شرکت هواپیمایی

2- "دارندگان" اوراق اجاره که با هدف سرمایه‌گذاری، اقدام به خرید این اوراق می‌کنند

3- "نهاد واسط" که نقش واسطه بین بانـی و دارندگان اوراق را ایفا می‌کند

4- "ضامن" که پرداخت اصل سرمایه و سود دارندگان اوراق را تضمین می‌کند

علاوه‌بر این چهار رکن، ارکان دیگری هم در فرایند انتشار اوراق اجاره دخیل هستند که مهم‌ترین آنها عبارتنـد از:

5- عامل فروش: عامل فروش، در واقع وظیفه عرضه اولیه اوراق اجاره به سرمایه‌گذاران را برعهده دارد. بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی و همچنین شرکت‌های کارگزاری رسمی بورس، می‌توانند به‌عنوان عامل فروش اوراق اجاره، ایفای نقش کنند. پس از عرضه اولیه اوراق اجاره توسط عامل فروش، معاملات ثانویه این اوراق در بازار سرمایه انجام می‌شود. منظور از معاملات ثانویـه این است که احتمال دارد فردی، تمایل نداشته باشد اوراق اجاره خود را تا پایان دوره سررسید نگه دارد. این فرد می‌تواند به یکی از شرکت‌های کارگزاری مراجعه کرده و اوراق اجاره خود را برای فروش عرضه کند. طبیعتا افرادی هم هستند که در عرضه اولیه، موفق به خرید اوراق اجاره مذکـور نشده‌اند و تمایل دارند این اوراق را خریداری کننـد. توجه نمایید که معاملات ثانوی این اوراق صرفا در بازار سرمایه (شامل بورس و یا فرابورس) انجام می‌شود.

6- عامل پرداخت: کلیه پرداخت‌هایی که به دارندگان اوراق اجاره صورت می‌گیرد، شامل پرداخت اجاره‌بها یا در واقع، سود اوراق اجاره و همچنین پرداخت اصل سرمایه دارندگان اوراق اجاره در پایان دوره، توسط عامل پرداخت صورت می‌گیرد. در واقع، عامل پرداخت وجوه مربوطه را از شرکت منتشرکننده اوراق (بانـی)، دریافت کرده و به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌نمایـد.

7- بازارگـردان: فرض کنید اوراق اجاره‌ای، با سررسید چهار ساله را خریداری کرده‌اید. طبیعتا شما می‌توانید این اوراق را تا پایان دوره اجاره، نگهداری کرده و ضمن دریافت سود در فواصل زمانی مشخص، اصل سرمایه خود را هم در پایان دوره اجاره دریافت کنید. اما ممکن است زودتر از زمان سررسید قصد داشته باشید این اوراق را بفروشید، در این حالت، انتظار دارید به‌راحتی بتوانید اوراق اجاره خود را به پول نقـد تبدیل کنید. یکی از مهمترین وظایف بازارگردان، همین موضوع، یعنی تضمین نقدشوندگی اوراق اجاره است. بنابراین، وقتی شما برای فروش اوراق اجاره خود به شرکت کارگزاری مراجعه می‌کنید و درخواست شما ازطریق کارگزاری، وارد سامانه معاملات بورس می‌شود، درصورتی که در آن زمان خریداری برای اوراق وجود نداشته باشد، بازارگردان وظیفه دارد با خرید ایـن اوراق، نقدشوندگـی آن را تضمین کند.