در مطالب گذشته، درباره مزیت‌های معاملات برخط (آنلایـن) سهام در مقایسه با سایر روش‌های خرید و فروش سهام در بورس و همچنین نحوه دسترسـی به سامانه معاملات برخط توضیح دادیم و گفتیم که سرمایه‌گذار، برای استفاده از خدمات معاملات برخط، باید یک بار به شرکت کارگزاری مراجعه کرده و قـرارداد مربوطه را امضا کند. البته تأکید کردیم که در روش معاملات برخط (آنلاین)، شرکت کارگزاری موظف است قبل‌از ایجاد دسترسی برای استفاده از سامانه معاملات برخط، از آشنایی مشتریان با اصول و مقررات کلیـدی مربوط به سرمایه‌گذاری در بورس اطمینـان حاصل پیدا کرده و پس‌از ایجاد دسترسی هم به صورت مستمـر، برنامه‌های آموزشی برای سرمایه‌گذار اجرا کند تا وی، همواره با آخرین اطلاعات موردنیاز برای سرمایه‌گـذاری در بورس، آشنا باشـد.
در این قسمت قصد داریم به چند نکتـه اساسی که سرمایه‌گذاران برای خرید و فروش برخط (آنلاین) سهام باید مدنظـر داشته باشند، اشاره کنیم:
1- دسترسی به سامانه معاملات برخط سهام، کاملا رایگان است و شرکت‌های کارگزاری، به این منظور، هیچ گونه وجهی را از مشتریـان دریافت نمی‌کنند. تنها هزینه‌ای که سرمایه‌گذار برای خرید یا فروش اوراق بهادار باید بپردازد، همان کارمزد و مالیات بسیار اندک است که در چند برنامه قبل، درباره میزان آن به طور مفصـل توضیـح دادیـم.
2- باتوجـه به اینکـه دسترسی به سامانـه معاملات برخط (آنلاین)، ازطریق نام کاربری و رمز عبور امکان‌پذیر است، سرمایه‌گذار باید در حفظ و صیانت از آن دقت کافی را داشته باشد و از فاش کردن اطلاعات مربوط به نام کاربری و رمز عبور خود برای دیگران خودداری کند. همچنین به‌منظور رعایت امنیت بیشتر در استفاده از سامانه معاملات برخط، سرمایه‌گذار باید حداکثر هر سه ماه یک بـار، رمز عبـور خود را تغییر دهـد.
3- سامانه‌های معاملات برخط (آنلاین) سهام، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با حداقل پهنای باند اینترنتی کار می‌کنند؛ بنابراین، سرمایه‌گذاران به‌راحتی و حتی با استفاده از اینترنت خانگی می‌توانند از نقاط مختلف در سراسر کشور، نسبت به خرید و فروش سهـام در بورس اقدام کنند.
4- با استفاده از سامانـه معاملات برخط (آنلاین)، می‌توان همواره از آخرین وضعیت موجودی حساب بانکی، سوابق معاملات در بورس و سبد سهـام خود مطلع شد؛ بنابراین، بهتر است همواره اطلاعات مربوطه را کنترل کرده و احیانا اگر مغایرتـی در این اطلاعات وجود دارد، موضوع را برای پیگیـری بیشتـر، به شرکت کارگـزاری اطلاع دهیـد.
5- اگرچـه سامانه‌های معاملات برخط سهام، معمولا ساختار کلی و الگوی یکسانی دارند، اما ممکن است برخی تفاوت‌های جزئی نیز بین این سامانه‌ها وجود داشته باشد، بنابراین توصیه می‌شود سرمایه‌گذاران قبل از استفاده از سامانه معاملات برخط، ازطریق مطالعه بروشورهای راهنما و یا کسب آموزش‌های لازم، آشنایی کافی با نحوه استفاده از این سامانه و کارکردهای متنوع آن را کسب نماینـد.
6- در حال حاضر، اغلب کارگزاران رسمـی بورس، خدمات معاملات برخط (آنلاین) را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهنـد و شما با مراجعه به هریک از کارگزاران مذکور و انجام فرآیند مربوط، می‌توانید به سامانه معاملات برخط دسترسی پیدا کنید.
7- برای مشاهده فهرست کارگزاران بورس، می‌توانیـد به سایت رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار به نشانی www.seo.ir مراجعه کنید.
امیدواریم که با نحوه انجام معاملات برخط سهام در بورس و مزایای آن در مقایسه با سایر روش‌ها، آشنا شده باشیـد.
خب، همانطور که قول داده بودیم، قصد داریم در چند قسمت آینده، درباره انواع اوراق بهادار برای شما صحبت کنیم. اگر بخواهیم اوراق بهادار را براساس درجه ریسک آنها معرفی کنیم، نخست باید به سراغ اوراق مشارکت برویم. چون این اوراق، بازدهی تضمین شده دارد و بنابراین، هیچگونه ریسکی را متوجه سهامـدار نمی‌کنـد. اما اوراق مشارکت چیست؟
اوراق مشارکت
همان طور که از اسم این اوراق هم مشخص است، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است. اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنیـد یک شرکت پتروشیمی برای راه‌اندازی خط تولید جدید، به 200 میلیارد تومان سرمایه جدید نیـاز دارد. همچنین براساس بررسی‌های کارشناسی، درصورت راه‌اندازی این خط تولیـد، سرمایه صرف شده برای آن ظرف مدت 4 سال پس از راه‌اندازی، از محل افزایش درآمد ناشی از فروش محصولات جدید، جبران شده و میزان سوداوری شرکت هم طی این مدت، سالانه 25 تا 30 درصد افزایش خواهد یافت، به بیان دیگر، طرح مذکور دارای توجیه اقتصادی است.
یکی از سؤالاتی که ممکن است درخصوص اوراق مشارکت برای خیلی افراد پیش بیاید، این است که باتوجه به اینکه سود این اوراق، تضمین شده است، آیا سرمایه‌گذاری در آنها اشکال شرعی ندارد؟ چه تفاوتی میان اوراق مشارکت که در ایران و برخی کشورهای اسلامی منتشر می‌شود، با اوراق قرضه که در سایر کشورها منتشر می‌شود وجود دارد درصورتی‌که در هر دو نوع اوراق، سود تضمین‌شده به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود؟ در این بخش، قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم.
برای پاسخ به این سؤال باید توجه کنیم که دریافت هر نوع سود تضمین‌شده غیر شرعی نیست. به عبارت دیگر برخی از سودهای تضمین‌شده مشکل شرعی دارند اما برخی دیگر بی‌اشکال هستند. برای روشن‌شدن بحث، باید به تفاوت‌های بین اوراق مشارکت و اوراق قرضه توجه کنیم.
در قسمت‌های قبل گفتیم که علاوه‌بر اوراق مشارکت که جزو اوراق بهادار بدون ریسک محسوب می‌شوند، نوع دیگری از اوراق بهادار به نام "اوراق اجاره" هم در بورس خرید و فروش می‌شود که این اوراق نیز مانند اوراق مشارکت، دارای سود معین و تضمین‌شده هستند.
در این بخش، قصد داریم درباره اوراق اجـاره صحبت کنیم.
اگر به خاطر داشته باشید، در معرفی اوراق مشارکت گفتیم که این اوراق، به این دلیل اوراق مشارکت نام‌گذاری شده است که در واقع، خریدار این اوراق با منتشرکننده (ناشر) اوراق، در یک طرح مشخص مانند احداث نیروگاه، جاده، سد و... مشارکت کرده و در منافع ناشـی از این طرح، سهیم می‌شود، بنابراین، اوراق مشارکت نشان‌دهنده نوعی رابطه شراکت بین فروشنده و خریدار این اوراق می‌باشد.
در اوراق اجاره هم ارتباطی مشابهِ اوراق مشارکت ولی در قالب رابطه موجر و مستأجری، بین خریدار و فروشنده این اوراق برقرار می‌شود. اجازه بدهید با یک مثال، توضیـح دهیم.
در قسمت گذشته، ضمن معرفی اوراق اجاره به‌عنوان یکی‌از انواع اوراق بهادار اسلامی با سود مشخص و تضمین‌شده، گفتیم که انتشار اوراق اجاره، توسـط یک نهاد مالـی به نام "نهاد واسط" انجام می‌شود؛ به این صورت که نهاد واسط اوراق اجاره را به سرمایه‌گذاران فروخته و با وجوه حاصل از آن، دارایی موردنیاز شرکت متقاضی (مثلا هواپیما برای شرکت هواپیمایی) را خریداری کرده و به شرکت مذکور اجاره می‌دهد.
در طول دوره اجاره نیز نهاد واسط، مبالغ اجاره بها را از آن شرکت دریافت کرده و به دارندگان اوراق که در واقع مالک دارایـی هستند، پرداخت می‌نماید. همچنین با ترسیم شکل زیر، فرایند انتشار اوراق اجاره توسط یک شرکت هواپیمایی به‌منظور تأمین هواپیما را به‌عنوان یک نمونه، نشان دادیم:
تاکنون درباره اوراق مشارکت و اوراق اجاره صحبت کردیم و گفتیم که اگر بخواهیم اوراق بهادار را براساس میزان ریسک آنها طبقه بندی کنیم، اوراق اجاره و اوراق مشارکت جزو کم ریسک ترین انواع اوراق بهادار محسوب می شوند، زیرا حداقل بازدهی معین و تضمین شده ای را نصیب سرمایه گذاران می کنند. در این برنامه، قصد داریم درباره یکی دیگر از انواع اوراق بهادار برای شما صحبت کنیم. اوراق بهاداری که حتما با اسم آن آشنا هستید. بله، سهام.