مرکز مدیریت وبلاگهای پارسی
دانشگاه آزاد واحد تهران غربمرکز مدیریت وبلاگهای پارسی
دانشگاه آزاد واحد تهران غرباهمیت و نقش بورس در اقتصاد
در مطالب قبـل گفتیم که بورس، یک بازار است که انواع دارایی در آن مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. البته بازاری که ما از آن، با عنوان بورس صحبت می‌کنیم، با بازارهای متداول مثل بازار طلا، بازار خودرو، بازار فرش و... که اغلب شما با آنها آشنا هستید، تفاوت‌های عمده‌ای دارد.شاید بتوان رسمی‌بودن، شفافیت و برخورداری از پشتوانه محکم قانونـی را مهمترین تفاوت‌های بورس با بازارهای سنتـی دانست.به این معنا که:
اولا بورس، برخلاف بازارهای سنتی، یک بازار کاملا رسمی است و خرید و فروش در آن، براساس قوانیـن، مقررات و ضوابط مشخـص و نظام‌مند انجام می‌شود.
تفاوت دوم بورس با بازارهای سنتی، شفافیت بالای بورس است، به این معنا که وقتی که فردی تصمیم به خرید یا فروش سهام یک شرکت در بورس می‌گیرد، به راحتی و تنها صرفا با دسترسی به اینترنت، می‌تواند به همه اطلاعات مربوط به آن شرکت دسترسی داشته باشد و بعد از بررسی کامل این اطلاعات، درباره خرید یا فروش سهام آن شرکت تصمیم‌گیری کند، درحالیکه بازارهای سنتی از چنین شفافیتی برخوردار نیستنـد.
مزایای بورس برای سرمایه‌گذاران
در مطالب گذشته، ضمن اشاره به تاریخچه تأسیس بورس در ایران و جهان، گفتیم که سرمایه‌گذاری افراد جامعه در بورس، می‌تواند نقش بسیار زیادی در رونق اقتصادی داشته باشد، چون با این کار، منابع مالی موردنیاز بنگاه‌های اقتصادی برای توسعه فعالیت‌ها تأمین شده و در نتیجه، رونق کسب و کار، اشتغال‌زایی و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور را به دنبال خواهد داشت. اما حتما این سوال برای شما ایجاد شده است که سرمایه‌گذاری در بورس و خریـد سهام شرکت‌ها، چه نفعـی برای شما دارد؟ به عبارت دیگر، چه دلیلی دارد که فرد، به جای گزینه‌های متعددی که برای سرمایه‌گذاری وجود دارد، خرید سهام و سرمایه‌گذاری در بورس را انتخاب کند؟ اگر ادامه مطالب را مطالعه کنید، پاسخ این سوالات را دریافت خواهید کرد.
1. کسب درآمد
مزایای بورس برای شرکت‌هایی که سهامشان را در بورس عرضه می‌کنند
در مطالب گذشته، مزیت سرمایه‌گذاری در بورس برای سرمایه‌گذاران را تشریح کردیم و گفتیم که افرادی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را خریداری می‌کنند، از مزیت‌های متعددی مانند کسب درآمد، امنیت و شفافیت در سرمایه‌گذاری، حفظ ارزش پول در مقابل تورم، قابلیت نقدشوندگی سرمایه و امکان مشارکت در نحوه اداره شرکت برخوردار می‌شوند.
اما در سوی دیگر ماجرا، شرکت‌های بورسی قرار دارند، یعنی شرکت‌هایی که سهامشان در بورس داد و ستد می‌شود. سوال اینجاست که پذیرش در بورس، برای شرکت‌ها چه مزیتی دارند و شرکت‌ها با چه انگیزه‌ای، علاقه‌مند به عرضه سهامشان در بورس هستند؟ آنهم در شرایطی که پذیرش در بورس، طبیعتا برای آنها الزاماتی مانند لزوم اطلاع‌رسانی مستمر و شفاف به سهامداران، رسیدگی دقیق به حساب‌های مالـی و... را ایجاد می‌کند؟
مفهوم ریسک و بازده، در سرمایه‌گذاری
در مطالب گذشتـه، ضمن معرفی تاریخچـه پیدایش بورس در ایران و جهان، مزایای سرمایه‌گذاری در بورس را به طور مفصل تشریح کردیـم. همچنین گفتیم که در بورس اوراق بهادار، نوعی از دارایی با عنوان دارایی مالی یا اصطلاحا دارایی کاغذی خرید و فروش می‌شود. سهام، اوراق مشارکت و سایر انواع اوراق بهادار، ازجمله این دارایی‌های مالی هستند. همچنین اشاره شد که ارزش دارایی مالی، به پشتوانه یک دارایـی دیگر تعیین می‌شود. برای مثال، ارزش سهام یک شرکت به عملکرد شرکت مذکور بستگی دارد و با بهبود و یا ضعف عملکرد شرکت، ارزش سهام آن هم بالا و پایین می‌رود.
بنابراین، در انتخاب یک دارایی مالی مثل سهام، توجه به اطلاعاتی که می‌تواند بر قیمت آن دارایی تأثیرگذار باشد، بسیار حائز اهمیت است، چون تصمیم‌گیری براساس اطلاعات می‌تواند تا حد زیادی ریسک سرمایه‌گذاری شما را کاهش دهد. اما ریسک، چیست؟ و چطـور می‌توان ریسک سرمایـه‌گذاری در بورس را کاهش داد؟
اهمیت ارزیابی میزان ریسک‌پذیری، قبل از ورود به بورس
پیشتر، مفهوم ریسک و بازده را توضیح دادیم و با بیان یک مثال ساده، گفتیم که بین ریسک و بازده، رابطه مستقیمی وجود دارد، به این معنا که پذیرش ریسک بیشتر از سوی یک سرمایه‌گذار، به معنای انتظار وی برای کسب بازدهی بالاتر است و در مقابل، پذیرش ریسک کمتر از سوی سرمایه‌گذار، به معنای آن است که وی، به کسب بازدهی پایین‌تر نیـز رضایت دارد.
توجه داشته باشید که همه تصمیمات سرمایه‌گذاری براساس روابط میان ریسک و بازده صورت می‌گیرد؛ زیرا از یک‌سو سرمایه‌گذاران به‌دنبـال حداکثـر کردن بازده خوداز سرمایه‌گذاری هستند و از سوی دیگر، به علت شرایط عدم اطمینـان که بر بخش عمده‌ای از فضای سرمایه‌گذاری حاکم است، با ریسک مواجه‌اند.
با این اوصاف، آنچه که بسیار اهمیت دارد، این است که سرمایه‌گذار براساس میزان ریسک‌پذیری خود، گزینه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری را انتخاب کند. افرادی که تحمل پذیرش ریسک را دارند، می‌توانند مستقیما اقدام به خرید سهام کنند ولی به کسانی که تحمل پذیرش ریسک ندارد، توصیـه نمی‌شود که مستقیما سهام بخرد، چون قیمت سهام همواره در حال نوسان است و سود تضمین شده‌ای به آن تعلق نمی‌گیرد. برای چنین افرادی سرمایه‌گذاری بدون ریسک مناسب است که نمونه آن می‌تواند خرید اوراق مشارکت باشد. سود اوراق مشارکت به فرد پرداخت می‌شود و هیچگونه ریسکی نسبت به کاهش سود یا از دست رفتن اصل سرمایه وجود ندارد.
بنابراین شاید بتـوان گفت اولین و مهمترین گام برای سرمایه‌گذاری در بورس، شناخت کافی از ویژگی‌های فردی و تصمیم‌گیری براساس این ویژگـی‌هاست. نمودار زیر رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار یک سرمایه‌گذار را نشان می‌دهد:
دایره سبـز، بیانگر زمانی است که این سرمایه‌گذار، تمایل به پذیرش هیچ میزان ریسکی ندارد. این نمودار نشان می‌دهد که فرد مذکور در شرایط عدم پذیرش ریسک، انتظار دارد حداقل 20 درصد بازدهی به دست آورد. فرد در این حالت ممکن است به خرید اوراق مشارکت روی بیـاورد.
دایره نارنجی، شرایطی را نشان می‌دهد که فرد مذکور، حاضر به پذیرش مقداری ریسک شده است، در این حالت، وی انتظار خواهد داشت که حداقل 40 درصد بازدهی، بدست آورد، یعنی 20 درصد بازدهی بیشتر از حالتی که هیچگونه ریسکی متحمل نشده بـود.
اما دایره قرمز، بیانگر شرایطی است که فرد مذکور حاضر شده است ریسک بسیار بیشتری را بپذیرد، در چنین شرایطی، وی انتظار دارد پاداش مناسبی در ازای پذیرش این میزان ریسک دریافت کند، بنابراین حداقل بازدهی مورد انتظار وی، عددی مثل 60 درصد خواهد بود.
این نمودار به خوبی نشان می‌دهد که چگونه افراد پس از درک کامل و واقع‌بینانه نسبت به ویژگی‌های فردی و میزان ریسک‌پذیری خود، می‌توانند شیوه مناسب برای سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند.
نکته‌ای که باید به آن اشاره شـود، این است که امروز خوشبختانه در بورس برای همه افراد، با سطوح مختلف ریسک‌پذیری، امکان سرمایه‌گذاری وجود دارد، یعنی حتی افراد بسیار ریسک‌گریز، افراد بسیار ریسک‌پذیر و افرادی‌که در بین این طیف سطوح ریسک‌پذیری متفاوتی دارند، همگی می‌توانند با انتخاب شیوه مطلوب خود، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس نمایند؛ سرمایه‌گذاری‌ای که بطور کامل منطبق بر ویژگی‌های فردی آنها باشد.
البته باید توجه داشت که راه‌های بسیار زیادی نیز برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد که در آینـده، به آنها اشاره خواهیم کرد.
تفاوت افراد ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز
همانطور که قبلا توضیح دادیم، افراد باید قبل از شروع سرمایه‌گذاری در بورس، ارزیابی کنند که تا چه اندازه توانایی پذیرش ریسک یا اصطلاحا عدم موفقیت را دارند. سپس در قالب یک نمودار توضیح دادیم که یک سرمایه‌گذار، هر اندازه که ریسک بیشتری بپذیرد، انتظار دارد بازده بیشتری را به عنوان پاداش ریسکی که متحمل شده است، دریافت کند. اما سرمایه‌گذاران، الگوهای ریسک‌پذیری متفاوتی دارند، برخی از آنها ریسک‌پذیرند، برخی ریسک‌گریز و برخی هم بی‌تفاوت نسبت به ریسک.
افراد ریسک‌پذیربه دلیل بالابودن میزان بازدهی موردانتظارشان، معمولا به سرمایه‌گذاری‌هایی مثل سپرده‌های بانکی، خرید اوراق مشارکت و ... تمایل ندارند. این دسته از افراد عموما سرمایه‌گذاری در بورس را ترجیح می‌دهند، بنابراین تجزیه و تحلیل و تعیین ریسک سرمایه‌گذاری برای این گروه از سرمایه‌گذاران بسیار اهمیت دارد.در مقابل، افراد ریسک‌گریز بیشتر علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در سپرده های بانکی یا خرید اوراق مشارکت هستند، چون این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها تقریبا هیچگونه ریسکی را متوجه آنها نمی‌کند و بازدهی‌اش، تضمین شده است.گروه سوم هم افراد بی‌تفاوت به ریسک هستند، افرادی که به دلایل مختلف، هیچ عکس‌العملی نسبت به فرصت های سرمایه‌گذاری و ریسک‌های مترتب بر آن از خود نشان نمی‌دهند.
ادامه مطلب ...