نقش نهاد واسط در فرآیند انتشار اوراق اجاره چیست؟

در قسمت گذشته، ضمن معرفی اوراق اجاره به‌عنوان یکی‌از انواع اوراق بهادار اسلامی با سود مشخص و تضمین‌شده، گفتیم که انتشار اوراق اجاره، توسـط یک نهاد مالـی به نام "نهاد واسط" انجام می‌شود؛ به این صورت که نهاد واسط اوراق اجاره را به سرمایه‌گذاران فروخته و با وجوه حاصل از آن، دارایی موردنیاز شرکت متقاضی (مثلا هواپیما برای شرکت هواپیمایی) را خریداری کرده و به شرکت مذکور اجاره می‌دهد.

در طول دوره اجاره نیز نهاد واسط، مبالغ اجاره بها را از آن شرکت دریافت کرده و به دارندگان اوراق که در واقع مالک دارایـی هستند، پرداخت می‌نماید. همچنین با ترسیم شکل زیر، فرایند انتشار اوراق اجاره توسط یک شرکت هواپیمایی به‌منظور تأمین هواپیما را به‌عنوان یک نمونه، نشان دادیم:

سهام چیست؟

تاکنون درباره اوراق مشارکت و اوراق اجاره صحبت کردیم و گفتیم که اگر بخواهیم اوراق بهادار را براساس میزان ریسک آنها طبقه بندی کنیم، اوراق اجاره و اوراق مشارکت جزو کم ریسک ترین انواع اوراق بهادار محسوب می شوند، زیرا حداقل بازدهی معین و تضمین شده ای را نصیب سرمایه گذاران می کنند. در این برنامه، قصد داریم درباره یکی دیگر از انواع اوراق بهادار برای شما صحبت کنیم. اوراق بهاداری که حتما با اسم آن آشنا هستید. بله، سهام.

معرفی سایر ارکان دخیل در فرایند انتشار اوراق اجاره

خب، اگر دو قسمت گذشته را مطالعه کرده باشید، با اوراق اجاره و نحوه انتشار این اوراق آشنا شده‌اید. یک‌بار دیگر، خیلی سریع توضیح می‌دهیم که در اوراق اجـاره، یک نهاد واسط به وکالت از سرمایه‌گذاران و با پولی که از محل فروش اوراق اجاره به آنها به دست می‌آورد، دارایی موردنیاز شرکت متقاضی را خریداری کرده و به وی اجاره می‌دهد. همچنیـن اقساط اجاره‌بها که در واقع سود خریداران اوراق اجاره محسوب می‌شود، توسط نهاد واسط دریافت شـده و به سرمایه‌گـذاران پرداخت می‌کنند. در پایان دوره اجاره هم دارایی به قیمت اولیه، فروخته شده و اصل پول سرمایه‌گذاران به آنها عودت داده می‌شود. تصویر زیر، فرآینـد انتشار اوراق اجاره را به صورت ساده نمایش می‌دهد:

اما پرداخت سود اوراق اجاره در طول دوره و همچنین پرداخت اصل پول سرمایه‌گذاران در پایان دوره اجاره، چگونه تضمین می‌شود؟ اینجاست که نقش یکی دیگر از ارکان انتشار اوراق اجاره، یعنی "ضامن" مشخص می‌شود. در ادامه، قصد داریـم در‌باره ضامن، برای شما صحبت کنیم.

ضامن در فرآیند انتشار اوراق اجاره چه نقشی دارد؟

ضامن، در واقع بازپرداخت اصل سرمایـه و همچنین سود سرمایه‌گذاران در اوراق اجاره را تضمین می‌کند، به این معنا که اگر شرکت منتشرکننده اوراق اجاره، به هر دلیلی از عهده انجام تعهدات خود مبنی‌بر پرداخت سود سرمایه‌گذاران در طول دوره اجاره (که در واقع، همان مبالغ اجاره‌بهاست) و یا اصل سرمایه آنها در پایان دوره اجاره بر نیامد، ضامن متعهد است این مبالـغ را بلافاصله، به سرمایه‌گذاران پرداخت نمایـد.

براساس مقررات موجود، تنها مؤسسات و نهادهای مالی معتبر مانند بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های بیمه می‌توانند نقش ضامن را در فرآیند انتشار اوراق اجاره، ایفا کننـد، زیرا ضامن، باید بتواند به‌راحتی از عهـده تعهدات خود برآیـد.

سایر ارکان اوراق اجاره

تاکنون چهار رکن اصلی دخیل در فرایند انتشار اوراق اجاره را به شما معرفی کرده‌ایم:

1- منتشرکننده اوراق اجـاره که اصطلاحا از آن، به "بانـی" هم یاد می‌شود، مثل شرکت هواپیمایی

2- "دارندگان" اوراق اجاره که با هدف سرمایه‌گذاری، اقدام به خرید این اوراق می‌کنند

3- "نهاد واسط" که نقش واسطه بین بانـی و دارندگان اوراق را ایفا می‌کند

4- "ضامن" که پرداخت اصل سرمایه و سود دارندگان اوراق را تضمین می‌کند

علاوه‌بر این چهار رکن، ارکان دیگری هم در فرایند انتشار اوراق اجاره دخیل هستند که مهم‌ترین آنها عبارتنـد از:

5- عامل فروش: عامل فروش، در واقع وظیفه عرضه اولیه اوراق اجاره به سرمایه‌گذاران را برعهده دارد. بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی و همچنین شرکت‌های کارگزاری رسمی بورس، می‌توانند به‌عنوان عامل فروش اوراق اجاره، ایفای نقش کنند. پس از عرضه اولیه اوراق اجاره توسط عامل فروش، معاملات ثانویه این اوراق در بازار سرمایه انجام می‌شود. منظور از معاملات ثانویـه این است که احتمال دارد فردی، تمایل نداشته باشد اوراق اجاره خود را تا پایان دوره سررسید نگه دارد. این فرد می‌تواند به یکی از شرکت‌های کارگزاری مراجعه کرده و اوراق اجاره خود را برای فروش عرضه کند. طبیعتا افرادی هم هستند که در عرضه اولیه، موفق به خرید اوراق اجاره مذکـور نشده‌اند و تمایل دارند این اوراق را خریداری کننـد. توجه نمایید که معاملات ثانوی این اوراق صرفا در بازار سرمایه (شامل بورس و یا فرابورس) انجام می‌شود.

6- عامل پرداخت: کلیه پرداخت‌هایی که به دارندگان اوراق اجاره صورت می‌گیرد، شامل پرداخت اجاره‌بها یا در واقع، سود اوراق اجاره و همچنین پرداخت اصل سرمایه دارندگان اوراق اجاره در پایان دوره، توسط عامل پرداخت صورت می‌گیرد. در واقع، عامل پرداخت وجوه مربوطه را از شرکت منتشرکننده اوراق (بانـی)، دریافت کرده و به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌نمایـد.

7- بازارگـردان: فرض کنید اوراق اجاره‌ای، با سررسید چهار ساله را خریداری کرده‌اید. طبیعتا شما می‌توانید این اوراق را تا پایان دوره اجاره، نگهداری کرده و ضمن دریافت سود در فواصل زمانی مشخص، اصل سرمایه خود را هم در پایان دوره اجاره دریافت کنید. اما ممکن است زودتر از زمان سررسید قصد داشته باشید این اوراق را بفروشید، در این حالت، انتظار دارید به‌راحتی بتوانید اوراق اجاره خود را به پول نقـد تبدیل کنید. یکی از مهمترین وظایف بازارگردان، همین موضوع، یعنی تضمین نقدشوندگی اوراق اجاره است. بنابراین، وقتی شما برای فروش اوراق اجاره خود به شرکت کارگزاری مراجعه می‌کنید و درخواست شما ازطریق کارگزاری، وارد سامانه معاملات بورس می‌شود، درصورتی که در آن زمان خریداری برای اوراق وجود نداشته باشد، بازارگردان وظیفه دارد با خرید ایـن اوراق، نقدشوندگـی آن را تضمین کند.

انواع اوراق اجاره

تاکنون توضیح داده‌ایم که اوراق اجاره همانند اوراق مشارکت، یکی از انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت محسوب می‌شود، زیرا خریدار این اوراق در فواصل زمانی تعیین شده، سود معینی را از ناشر اوراق دریافت می‌کند. در این قسمت، قصد داریم انواع اوراق اجاره را به شما معرفی کنیم. اوراق اجاره را به دو شیوه، می‌توان طبقه‌بنـدی کرد.

طبقه‌بندی اول، براساس نوع قرارداد اجاره است. براساس این طبقه‌بندی، اوراق اجاره به دو نوع 1- اوراق اجاره به شـرط تملیک و 2- اوراق اجاره عـادی تقسیم‌بندی می‌شوند.

1- اوراق اجاره به شرط تملیک

مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار

شاید این سوال برای شما بوجود آمده باشد که اساسا خرید و فروش سهام در مقایسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره، چه مزایایی دارد و چرا بسیاری از سرمایه گذاران، سهام را به سایر انواع اوراق بهادار، ترجیح می دهند. در این بخش، قصد داریم چهار مزیت اصلی سهام را تشریح کنیم.

1- اولین مزیت سرمایه‌گذاری در سهام، امکان کسب بازدهی بیشتر در ازای پذیرش ریسک بالاتر است. اگر به خاطر داشته باشید، در معرفی اوراق مشارکت گفتیم که اگرچه نرخ سود این اوراق، علی‌الحساب است و نرخ سود قطعی پروژه در سررسید محاسبه و پرداخت می‌گردد، اما معمولا نرخ سود قطعی تفاوت زیادی با نرخ سود علی‌الحساب نمی کند، بنابراین، آنچه که سرمایه‌گذار می‌تواند به عنوان بازدهی قطعی خود تلقی کند، حدودا معادل همان مبلغی است که به عنوان سود علی‌الحساب به وی پرداخت می‌گردد که این میزان بازدهی، ممکن است برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، بویژه سرمایه‌گذاران جذاب نباشد. در مورد اوراق اجاره هم اینچنین است، زیرا بازدهی این اوراق نیز مبلغ ثابتی است که در قالب اجاره بها، بصورت دوره‌ای به خریداران اوراق پرداخت می‌شود.

عوامل اثرگذار بر قیمت سهام: عوامل محیطی

تاکنـون ضمن معرفی سهام به عنوان مهمترین ورقه بهاداری که در بورس معامله میشود، به مقایسه سهام با اوراق مشارکت و اوراق اجاره پرداختیم و گفتیم که سرمایه‌گذاری در سهام، در مقایسه با این اوراق، ریسک بیشتری داشته و البته، بازدهی مورد انتظار آن نیز بیشتر است. همچنین با بیان اینکه دارنده سهام شرکت، به اندازه سهم خود مالک شرکت محسوب شده و در سود و زیان شرکت سهیم خواهد بود، برخی مزایای سرمایه‌گذاری در سهام ازجمله امکان کسب بازدهی بیشتر در مقایسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت، امکان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت، اولویت برای خرید سهام جدید و همچنین امکان دریافت سهام جایـزه را ذکر کردیـم.